In de Hall of Fame: Jan Ceulemans, een stille Kempenaar die uitgroeide tot hét icoon van het Belgisch voetbal
In de jaren 70 en 80 stond er één naam synoniem voor wilskracht, onverzettelijkheid en pure klasse op een voetbalveld: Jan Ceulemans. De Pallieter bleef de Pro League zijn gehele carrière trouw en groeide uit tot een van de meest succesvolle Belgische voetballers aller tijden.
Jan Ceulemans kreeg als kind de sportmicrobe mee van zijn ouders, maar voetbal stond zeker niet met stip bovenaan de pikorde. Basketbal, daar liep het Lierse hart van zijn ouders vol van. De jonge Jan combineerde beide sporten, op het pleintje aan zijn ouderlijk huis waar mama en papa café Basket open hielden. Ceulemans doorliep de nationale jeugdreeksen in het basketbal, maar werd door zijn vader voor het blok gezet: voetbal of basketbal. “En voetballen deed ik toch net iets liever. Over een profcarrière schreef ik als kind zelfs opstellen. Het was het enige wat ik wou doen”, verklaarde Jan. Een goede keuze, zou zoveel jaren later blijken.
Zijn voetbalcarrière begint in eigen stad bij Lierse SK, waar hij van zijn 7 jaar de jeugdreeksen doorliep - parallel dus met den basket. Begin jaren 70 sluit een zestienjarige Jan Ceulemans zich aan bij de eerste ploeg van de stabiele eersteklasser. De ‘Caje’ moet in zijn eerste seizoen vooral genoegen nemen met invalbeurten, maar over zijn talent bestond aan het Lisp geen twijfel. En ook ver buiten Lier stond de naam van de jonge Ceulemans al dubbel omcirkeld in de scoutingboekjes.
Trainer Hans Croon wil de ruwe diamant echter niet te snel brengen, dik tegen de zin van Ceulemans. Hij wil zo snel mogelijk tonen wat hij allemaal in zijn mars heeft. Lang moet de middenvelder daar niet op wachten. Wanneer János Bédl de zomer erna het roer van zijn Nederlandse voorganger overneemt, krijgt ‘Sterke Jan’ in de competitie zijn vaste plekje in het elftal van ‘De Pallieters’. De jonge spits maakt indruk en pikt regelmatig zijn doelpunt mee.
Man van 9 miljoen
In een uitstekende tandem met de nog jongere Erwin Vandenbergh groeide Ceulemans uit tot een sensatie. Ook bondscoach Guy Thys kon niet meer langs de sierlijke middenvelder heen, en nam hem op bij de nationale ploeg. Het is dan ook niet verwonderlijk dat grote clubs de hardwerkende spits in hun rangen wilden. Na enkele mislukte pogingen is het Club Brugge dat Ceulemans in 1978 naar West-Vlaanderen haalt. Na vier jaar in Lier was het tijd voor iets anders. Het riante transferbedrag van naar verluidt 9 miljoen Belgische frank - in 1978 een serieuze som - blijkt goed besteed. In een mum van tijd groeit hij uit tot een onmisbare schakel en hét gezicht van blauw-zwart.
Met Ceulemans in de gelederen wordt FCB nog sterker. Hoewel de ‘Caje’ met heimwee kampt, schudt hij de twijfels van zich af. Op het veld spreken zijn inzet en gedrevenheid boekdelen. Niet alleen is hij dodelijk efficiënt, maar ook een strateeg die het spel leest als geen ander. De combinatie van talent en karakter maken hem al snel een icoon, zowel in België als ver daarbuiten. Maar het wordt een teleurstellend jaar voor Club Brugge. Na drie titels in evenveel jaar wordt FCB pas zesde. In de bekerfinale trekt het Beerschot van onder anderen Juan Lozano aan het langste eind.
Ceulemans sluit het seizoen 1978-1979 dan wel af als topschutter van Club Brugge en geniet interesse van AC Milan, maar legt dat bod naast zich neer. De Lierenaar is gecharmeerd door de individuele erkenning, maar door het gebrek aan collectieve prijs ervaart hij het seizoen als een mislukking. Het verraadt de teamgeest en de winnaarsmentaliteit van de Caje. Op revanche belust, opent hij zijn tweede seizoen in blauw en zwart ijzersterk. Dat levert hem in januari zijn eerste Gouden Schoen op. Caje loopt niet naast zijn schoenen en blijft op een uitzonderlijk hoog niveau presteren.
In een bloedstollende titelstrijd, waarin Club Brugge, Standard de Liège en RWDM tot de laatste speeldagen om de titel bikkelen, zetten Ceulemans en co de concurrenten met een reeks van 9 overwinningen op rij allemaal een hak. De middenvelder krijgt met 29 doelpunten in 34 competitiewedstrijden terecht alle lof toebedeeld. Zo’n cijfers zouden hem normaal altijd de titel van topschutter opleveren, maar uitgerekend dat seizoen haalt ex-ploegmaat Erwin Vandenbergh uit met 39 goals - tot op heden een absoluut record.
Na de titel in 1980 spelen de Bruggelingen hun plaats aan de top even kwijt, in 1982 ontsnapt blauw-zwart zelfs aan degradatie. Ook Ceulemans gaat kopje onder in deze donkere dagen in het Olympiastadion. Pas in het seizoen 1985-1986 doet Club Brugge opnieuw mee voor de titel en eindigt het met evenveel punten als eeuwige rivaal RSC Anderlecht. Twee testwedstrijden zullen beslissen wie zich tot landskampioen zal kronen. Na een draw in Brussel, hebben de troepen van Henk Houwaart alle troeven in handen. Club Brugge - met een oersterke Ceulemans - blaast de Brusselaars van de mat en komt al snel 2-0 voor. Maar RSC Anderlecht knokte zich met wat geluk langszij. Ceulemans trapte de beslissende bal in de slotminuten hoog over en zag zo de Brugse titeldroom in rook opgaan. De bekerwinst tegen stadsrivaal Cercle Brugge verzachtte enigszins de pijn.
WK in Mexico
In de daaropvolgende zomer geeft de Caje onder de Mexicaanse zon zijn legende verder vorm. "Dit gaat misschien nooit meer gebeuren voor België", zo vertelde Ceulemans geëmotioneerd toen de Rode Duivels in 1986 terugkeerden na hun allereerste halve finale op het WK voetbal. Met belangrijke goals loodste de Brugse middenvelder, die zich ook ontpopte tot echte leider, de nationale ploeg voorbij de Sovjet-Unie en Spanje. Het Argentinië van Maradona was het eindpunt voor de Belgen, die als culthelden onthaald werden op de Grote Markt van Brussel. Ceulemans vertolkte met zijn scorend vermogen (3 goals), leiderschap en inzicht een sleutelrol in wat een van de succesvolste sportcampagnes van ons land ooit zou worden.
Als individu steekt de Caje er intussen met kop en schouders bovenuit in de Belgische competitie. Zo ontvangt hij nog twee Gouden Schoenen en wordt hij in totaal drie keer uitgeroepen tot Speler van het Seizoen (1980-1981, 1985-1986 en 1986-1987). Ondanks die bekroningen blijft Ceulemans altijd een nuchtere, hardwerkende voetballer. “Ik speel voor het team, niet voor mijn glorie”, stelt de Brugse kapitein onomwonden. En die honger naar collectieve resultaten wordt beloond. Onder impuls van ‘Caje’ knoopt blauw-zwart opnieuw aan met de top in België. In de daarop volgende seizoenen worden ze samen nog twee keer kampioen van België en winnen ze twee keer de Beker.
Ceulemans wordt beschouwd als de koning van Brugge en voelt zich helemaal thuis op Sint-Andries. Maar een zware knieblessure in 1991 maakt een abrupt einde aan het heerschap van Ceulemans. Sterke Jan zal nooit meer zijn blauw-zwarte truitje aantrekken. Een zware aderlating voor niet alleen de Bruggelingen, maar voor alle fans van het Belgische voetbal. De imposante carrière van Ceulemans is er eentje om jaloers op te zijn. In 517 competitiewedstrijden scoorde hij liefst 229 keer. De Caje is met 46 goals ook all-time topschutter in de Beker van België. Op zijn palmares staan drie landstitels, drie bekeroverwinningen, drie Gouden Schoenen en drie keer Speler van het Seizoen. Zijn illustere carrière wordt nu verder vereeuwigd met een plekje in de Pro League Hall of Fame.